Çocuk Terapisi Nedir?

Çocuk danışmanlığında kullanılan en etkin iki yönelim çocuk merkezli oyun terapisi ve çocuklar için bilişsel davranışçı terapidir. Anne rahmine düştüğü ilk andan itibaren gelişimine başlayan çocuk, dünyaya gelmesi ile birlikte etrafındaki kişiler aracılığıyla iç dünyasını şekillendirmeye başlar.

Yaşamın en erken dönemlerinde çocuk, kendisine, etrafına ve içinde bulunduğu dünyaya dair fikirler ve tutumlar geliştirir. Bu dönemde yaşanan aksaklıklar ve olumsuz olaylar çocuğun kendisine, başkalarına ve dünyaya karşı olan tutumlarında farklılaşmalar yaratır. Çoğu zaman bu olumsuz inançlar çocukluk çağı problemlerini oluşturur.

Çocuk terapisi uzman psikologlar tarafından sürdürülen, çocukların ihtiyaçlarına göre dizayn edilmiş bir danışmanlık biçimidir. Eski ismiyle pedagog olarak adlandırılan terapistler artık pedagoji bölümünün kapanmasıyla beraber yalnızca psikoloji bölümünden mezun ve klinik psikoloji veya gelişimsel psikoloji alanlarından mezun olan terapistler tarafından yürütülür. Gelişimsel dönemlere göre farklı zorluklarla karşılaşan çocuklar ve aileleri zorlandıkları her alanda çocuk terapisine başvurabilirler. Çocuk terapisinde asıl olan çocuğun iyilik halidir. Çeşitli yöntemlerle çocukla güvenli bir ilişki kurmayı hedefleyen çocuk terapistleri çocuğun ve ailenin şikayetlerine göre terapi yöntemine karar verebilir. Terapistinizin yetkinliğini anlayabilmek için çocuk alanında aldığı eğitimlere ve klinik alanında uzmanlığı olup olmadığına bakabilirsiniz.

Çocuk terapisinde sizi ne bekliyor?

İlk görüşmede detaylı bir bilgi almak amacıyla çocuğun bakım verenleri ile görüşmek önemlidir. Doğum hikayesi, gebelik süreçleri, gelişimsel aşamaları ve güncel durumu ile ilgili aileden bilgi alınır. Çocuğun yaşına göre ilk seansa bazen sadece anne baba katılabilir. Sonrasında terapistiniz çocuğunuz ile tanışır ve beraber belirlediğiniz yol haritasına göre terapi süreci başlar. Süreç içerisinde eğer ihtiyaç varsa farklı disiplinlerden de yardım almak gerekebilir. Bu disiplinlerin arasında çocuk doktorları, çocuk psikiyatristleri, dil konuşma terapistleri ya da ergoterapistler yer alabilir. Çocuk terapisinde tek bir formül olmadığı gibi her çocuğun ihtiyacına göre bireyselleştirilmiş süreçler işler.

Çocuk terapisi nasıl yardımcı olur?

Çocuk danışmanlığında çocuk terapisti tarafından kullanılan pek çok terapi yöntemi vardır. Bunlar arasında en çok kullanılanlar oyun terapisi, bilişsel davranışçı terapi, yapılandırılmış oyun terapisi, çocuk merkezli oyun terapisi, deneyimsel oyun terapisi, çocuk EMDR (göz hareketleri ile duyarsızlaştırma), hikaye yoluyla EMDR ve sanat terapisi bulunur. Seansların başlangıcında kurulan ilişki hem aile için hem de çocuk için oldukça önemlidir. Terapilerde kullanılan teknik ne olursa olsun çocuğun ve ailenin terapiste güven duyması en temel konudur. Bu güven ilişkisini sağlayabilmek için sizi düşündüren tüm sorularınızı çocuk terapistinizle konuşmanız önemlidir. Ailenin güvenmediği ve rahat hissetmediği bir ortamda çocuk da kendini rahat hissetmeyecektir. O yüzden ailenin terapi hakkında motivasyonu ve beklentisi seansların başında belirlenmelidir. Sonraki süreçte çocuğun yaşına, gelişimsel durumuna ve sorunlarına bağlı olarak teknik belirlenir. Bu teknikler süreç içinde kombine olarak kullanılabileceği gibi tek bir yöntem üzerinden de ilerleyebilir.

Çocuk terapisinde çocuğumun zorluklarını nasıl anlayacağım?

Psikoeğitim, danışmanlık sürecinin parçalarından biridir. Aileye çocuğun içerisinde bulunduğu zorluk konusunda gerekli açıklamalar yapılır ve terapi süreci açıklanır. Psikoeğitim boyunca problemin kaynağı ve çözüm yolları hakkında aileye dönüt verilir. Bazı problemler her ne kadar önemli bir sorun gibi gözükse de çocuğun içinde bulunduğu gelişimsel basamaklara göre değerlendirilip danışmanlık verilmelidir. Örneğin 3 yaşındaki bir çocuğun korkuları ile 10 yaşındaki bir çocuğun korkuları birbirinden ayrı değerlendirilmelidir.

Danışmanlık süresince aile ile işbirliği içerisinde olmak süreci hızlandırmaktadır. Çocukluk çağı problemlerinde aile ile işbirliğinin yüksek olduğu durumlarda danışanlar maksimum faydayı görürler. Unutmayalım ki anne ve baba olarak yetişkinlerin de zihinlerinde kendilerine ve dünyaya karşı geliştirdikleri bir düşünce sistemi vardır. Kendi ebeveynlerinden getirdikleri bu inanç sistemi kendi çocuklarının inançlarını etkiliyor olabilir. Dolayısıyla ebeveynleri tanımak, ebeveynlik biçimlerini öğrenmek, çocuğa yardım etmek açısından büyük önem taşır.

Çocuk Psikoloğu hangi konularda sizlere yardımcı olabilir?

Anne rahmine düştüğü ilk andan itibaren gelişimine başlayan çocuk, dünyaya gelmesi ile birlikte etrafındaki kişiler aracılığıyla iç dünyasını şekillendirmeye başlar. Yaşamın en erken dönemlerinde çocuk, kendisine, etrafına ve içinde bulunduğu dünyaya dair fikirler ve tutumlar geliştirir. Bu dönemde yaşanan aksaklıklar ve olumsuz olaylar çocuğun kendisine, başkalarına ve dünyaya karşı olan tutumlarında farklılaşmalar yaratır. Çoğu zaman bu olumsuz inançlar çocukluk çağı problemlerini oluşturur.

Çocuk Psikoloğu hangi konularda sizlere yardımcı olabilir ?

Çocukluk döneminde görülen;

Bunların şiddeti ve sıklığı değişmekle beraber farklı sorunlar bu problemlere eşlik edebilir. Çocuğun ve ailenin şikayetleri belirlendikten sonra probleme yönelik terapi biçimi aileye anlatılır.

Çocuk danışmanlığı alanında rastlanan dönemsel sorunları gelişim basamaklarına göre ele alırsak;

0-2 yaş arasında;

Ağlama krizleri
Beslenme problemleri
Dil gelişim sorunları en çok rastlanan problemler arasındadır.

3-5 yaş arasında;

Uyku sorunları
Korkular
Huysuzluk nöbetleri
Tuvalet alışkanlığında zorluk
Akranları ile oynamama en çok rastlanan problemler arasındadır.

6-12 yaş arasında;

Okulda başarısızlık
Konsantrasyonda güçlük
Yalan söyleme-hırsızlık
Endişede aşırılık en çok rastlanan problemler arasındadır.

Çocuklarla Çalışırken Oyun Terapisi Nasıl Kullanılır?

Oyun çocuklar için dünyaya iletişim kurma biçimidir. Yetişkinler sorunlarını ve dertlerini kelimeler aracılığıyla terapistine bahsedebilir ve gerekli yardımı alabilir. Fakat çocuklar henüz yeterli iç görüye ve dil becerisine sahip olamayabilirler. Oyun terapisi çocukların kendilerini anlatma biçimidir. Çocuk merkezli oyun terapisinde yönlendiren çocuktur ve oyunlarına çocuk terapisti tarafından yönlendirilme yapılmaz, Terapist eşlikçi olur ve yansıtmaları kullanır. Okul hakkında zorlanan bir çocuğun okulda yaşadığı öfkeyi anlatırken oyuncakları dövüştürmesi, okul temalı oyunlar kurması ya da kurduğu oyundaki senaryolarda bu öfkeyi yansıtması muhtemeldir. Oyun terapisi her çocuk için uygun olmayabilir. Bunu gözlemleyebilmek için oyun terapisti çocuğu oyun odasında gözlemler. Eğer çocuk oyun terapisine uygunsa süreç devam eder. İlk seanslarda odayı keşif oyunları görülebilir. Çocuk kendini güvende hissetmek için annesini ya da bakım verenlerinden birini oyun odasına almak isteyebilir. Böyle durumlar terapistin destekleyici tutumu ile aşılabilir. Nasıl ki bireyler terapi seanslarında yalnız olmak isterler ve gizlilik önemlidir, aynı şey çocuklar için de geçerlidir. O yüzden çocuk oyun seanslarında oynadığı oyunların ve konuştuklarının güvende olacağını bilmek isteyebilir. Aileye önemli görülen konular hakkında tavsiyeler verilebilir fakat oyun odasında çocuğun mahremiyetine saygı duymak gerekir. Bazı aileler bunu bir eğlence biçimi olarak çocuklara sunarlar fakat oyun terapisi çocuklar için her zaman bir eğlence kaynağı olmak zorunda değildir. Kendini oyun yoluyla serbestçe ifade eden çocuklar öz güven gelişimi, duyguların ifadeleri, sınır koyma ve problem çözme gibi temel alanlarda önemli gelişmeler katederler.

Çocuk terapisinin faydaları nelerdir?

Çocuğa önemli bir keşif alanı sunan bu terapi yöntemi özgüven gelişimi, duygu farkındalığı, problem çözme becerisi, dürtü kontrolü ve ilişki kurma becerileri alanlarında gelişim imkanı sunar. Problemlerini oyun aracılığı ile işlemleyen çocuklar gündelik hayata ve değişimlere daha rahat adapte olur ve zorlandıkları alanlarda iletişim becerilerini kullanarak daha rahat yardım isteyebilir öfke nöbetlerine başvurmadan kendilerini ifade edebilirler. Bu süreç tabi ki ebeveynler için de öğretici olmaktadır. Filial terapi ile çocuğunuzla oyun bağınızı güçlendirebilir ve oyunlara farklı bir gözle bakmayı öğrenebilirsiniz. Ebeveynler sınır koyma becerilerini geliştirebilir ve çocuklarının ihtiyaçlarını anlama konusunda farkındalık kazanırlar.

Çocuk Ebeveyn İlişkisi Nasıl Olmalı?

Çocuk ebeveyn ilişkisini belirleyen pek çok faktör olabilir. Bu ilişki üçgenini anne baba çocuk olarak düşünürsek annenin ve babanın bireysel olarak ruhsal durumu, karakteristik özellikleri ve mizacı ve son olarak anne baba arasındaki ilişki dinamikleri çocuk ebeveyn ilişkisine yansıyabilir. Eğer anne ya da baba günlük hayatta kaygısını yönetmekte zorlanan bireylerse bu durum çocukla olan ilişkisinde de kaygı duygusunun baskın olabileceği anlamına gelebilir. Bu kaygıdan bazı çocuklar bunaltı duyarken bazı çocuklar daha da kaygılanabilirler. Bu dinamik çocuk ebeveyn ilişkisinde çocuğun cesaretli tarafını köreltebilir. Karşılıklı olarak çocuğun mizacı da önemlidir. Öfke duygusunu yüksek hisseden kurallara uymakta zorlanan çocuklarla ilişki kurarken ebeveynler zorlanabilir. Bu zorlantı ev içerisinde aşırı yasakların konmasına, öfke patlamalarına ya da çocuğu öfkelendirmemek için aşırı pasif ebeveynlik tutumu görülebilir. Bu tutumlar çocuğun karşıt gelme davranışlarını daha da pekiştirir. O yüzden tek bir ebeveynlik modeli mümkün değildir. Çoğu zaman kardeşler hatta ikizler bile farklı ebeveynlik tutumlarına ihtiyaç duyarlar. Fakat daha genel bir bilgi vermek gerekirse her çocuk için önemli olan belli başlı ebeveynlik özellikleri vardır. Çocuğun duygularını taşıyabilmek, yoğun duygular karşısında korkmamak, stabil tutumlar sergilemek, ebeveyn olarak ortak kararlar alabilmek, birlikte bol bol zaman geçirmek, özel günlere özen göstermek, aile içerisinde ritüeller belirlemek ve çocuklara güven duyabilecekleri yetişkin modelleri yaratmak her çocuk için önem taşır. Bu ilişkiler içerisinde zaman zaman sorunlar yaşansa da bunları çözmek için motive olmak ve çocuğun da hakkını gözeterek adil olmak çocuklara adalet duygusu verir. Sık sık haksızlığa uğradığını düşünen bir çocuk adaletsiz dünya karşısında mücadele etmekte zorlanacaktır. Her çocuk tıpkı yemek içmek gibi sevgi dolu güvenli bir ortamda büyümeye ihtiyaç duyar. Bunlar temel çocukluk haklarıdır. Bol bol oyunun olduğu, ihtiyaçlarının karşılandığı ve ilgiyle gözlemlenen çocuklar hem kendilerine güvenmeyi hem de dış dünya ile güvenli bir ilişki kurmayı öğreneceklerdir. Özetlemek gerekirse;

Güvenli bağlanma

Oyuna önem vermek

Çocuğunuzun mizacını tanımak ve anlamak

Birlikteliğinize zaman ayırmak

Cezalandırıcı olmamak

Sınırlarınızı net çizmek çocuğunuzla olan ilişkinizde önem taşımaktadır.

Çocuk Terapisi Çeşitleri Nelerdir?

Çocuk Terapisinde Bilişsel Davranışçı Terapi

Duygu düşünce davranış odaklı çalışan BDT çocuklara zorlandıkları konular hakkında yardımcı olur. Çocukların duygularını ve düşüncelerini anlamada ve davranışlarını buna göre organize etmek konusunda etkilidir. Okul ile ilgili zorlanan bir çocuk ‘zaten arkadaşlarım beni sevmez’ gibi aşırı genelleştirilmiş fekaletleştirme düşüncelerine sahip olabilir. Bu durum okula uyumunu ve arkadaş ilişkilerini etkileyecektir. Dolayısıyla karamsarlık ve kaygı artacaktır. Bu düşünce biçimi gerçekçi değildir ve çocuk terapistleri daha gerçekçi düşünce biçimlerini kazandırmak için çocuğa destek olurlar. Aaron Beck tarafından geliştirilen bu yöntem ilk olarak depresyon tedavisinde geliştirilmiştir ve sonrasında diğer bozukluklarda da etkili bir şekilde kullanılmaktadır. Düşünce sistemimizin duygularımız ve davranışlarımız üzerinde olan etkisini açıklayan BDT çocukların zorlandıkları alanlarda farkındalık kazanmalarına ve çarpıtılmış inançlarıyla başetmelerine olanak sağlar. BDT, çocuk, ergen ve yetişkinlerle kullanılmaktadır. Yaş grubuna göre düşünceleri somutlaştıran görseller, karikatürler ve şablonlar kullanılır. Soyut dönem becerileri henüz gelişmemiş çocuklarda bu somut ögeler terapi sürecine fayda sağlar.

Çocuk Terapisinde Çocuk EMDR

EMDR terapisi travma durumlarında kullanılan bir tekniktir. Çocukların başından geçen önemli hayat olayları travmatik etki yaratabilir. Böyle durumlarda çocuk terapisti EMDR kullanmayı seçebilir. EMDR travmatik anıların yükünü göz hareketleri ya da bilateral duyumlarla duyarsızlaştırmaya yarar. Duyarsızlaşan anıların yükü azalır ve travmadan kaynaklanan sorunların hafiflemesine yardımcı olur. Deprem, şiddet, kaza gibi travmaların yanı sıra olumsuz sınav deneyimleri, akademik olarak öğrenme güçlüğü çeken çocukların olumsuz öğrenme deneyimlerinde EMDR kullanılabilir.

Çocuk Terapisinde Sanat Terapisi

Sanat çocuk psikolojisinde sağaltım sağlayan önemli bir araçtır. Sanat terapisinde çocuğun yaşına ve yaşadığı zorluğa göre yapılandırılan aktiviteler ile çocuğun içinde bulunduğu durum sanat yoluyla iyileştirilebilir.

Çocuk Terapisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Çocuk terapisine ne zaman başvurmam gerek?

Çocuğunuzun zorlandığını düşündüğünüz ve gündelik hayatınızı zora sokan her mesele için uzmandan yardım alabilirsiniz. Başvurmak istediğiniz konu hakkında uzman sizden detaylı bilgileri aldıktan sonra yol haritasını sizinle paylaşacaktır.

Pedagog ve Çocuk Psikoloğu arasındaki fark nedir?

Günlük hayatta alan dışından olan kişiler sıklıkla pedagog ve psikoloğu eş anlamlı olarak kullanırlar fakat ikisi birbirinden farklıdır. Pedagog olan kişi eğitim alanında çalışmaktadır ve çocuk danışmanlığı ve terapisi yapamaz. Bunun için psikoloji lisansına sahip ve klinik alanda yüksek lisansı bulunan bir uzman psikologtan yardım almanız gerekmektedir.

Çocuk terapisi ne kadar sürer?

Terapi süresi problemin sıklığına ve şiddetine göre farklılık göstermektedir. İlk seans değerlendirme sonrasında terapistiniz ile yol haritanızı konuşabilirsiniz.

Çocuk psikoloğu ne iş yapar?

Çocuk psikoloğu çocukluk dönemi bozuklukları ve sorunları hakkında uzmanlaşmış kişidir. Bilimsel veriler doğrultusunda problemlere göre bir yol haritası çizip ebeveynleri de sürece dahil ederek çocuğun iyilik hali için çalışmalar yapar. Bu çalışmalar arasında oyun terapisi, BDT, sanat terapisi, EMDR gibi çeşitli yöntemler kullanılabilir. Ebeveynlere ve çocuklara psikoeğitim verip yaşanan sorun hakkında bilgilendirmelerde bulunur. Eğer gerekliyse farklı disiplinlerden uzmanlarla işbirliği içinde olunur.

Çocuk terapisti ücretleri nelerdir?

Çocuk terapisi hakkında ücret bilgisi almak için iletişim kısmındaki numaradan veya mail adresinden detaylı bilgi alıp randevu oluşturabilirsiniz.